طبق آيه 53 سوره زمر، همه گناهان بخشيده ميشود، امّا طبق آيه 48 سوره نساء جز شرك همه گناهان بخشيده ميشوند؛ اين دو كلام چگونه قابل جمع است؟
خداوند در سوره زمر آيه 53، ميفرمايد:«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ؛ بگو: اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مىآمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است».
آيه فوق راه بازگشت را توأم با اميدواري به روي همه گناه كاران ميگشايد، و با لحني آكنده از نهايت لطف و محبت، آغوش رحمتش را به روي همگان باز كرده، و فرمان عفو آنها را صادر نموده است. از اميدبخش ترين آيات قرآن نسبت به گناه كاران، آيه فوق است كه طبق روايتي از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نقل شده: «در تمام قرآن، آيهاي وسيع تر از اين آيه نيست...».[1]
سؤالي كه در اين جا مطرح است، اين است كه: آيا عموميت آيه همه گناهان، حتي شرك و گناهان كبيره ديگر را فرا ميگيرد؟ پس چرا درسوره نساء آمده است كه؛ «إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا[2]؛ خداوند [هرگز] شرك را نمى بخشد! و پايين تر از آن را براى هر كس [بخواهد و شايسته بداند] مى بخشد. و آن كسى كه براى خدا، شريكى قرار دهد، گناه بزرگى مرتكب شده است.»
در پاسخ بايد گفت: لازم است آيات قرآن به تنهايي مورد ارزيابي قرار نگيرد، بلكه با در كنار هم گذاشتن آيات ديگر كه مفسر همديگر هستند؛ و با نگاهي همه جانبه، مفهوم آيه را استخراج كرد. لذا آيات سوره زمر ، دو آيه فوق را تبيين نموده است.[3] و سه دستور را براي بخشش گناهان ذكركرده است:
1. بازگشت : به سوي پروردگارتان بازگرديد؛
2. تسليم: در برابر فرمان او تسليم شويد؛
3. پيروي از دستورات: پيروي كنيد از بهترين دستوراتي كه از سوي پروردگارتان بر شما نازل شده است.